Przedsiębiorcy często zadają pytanie, czy w przypadku, gdy dokonują sprzedaży towaru z odroczonym terminem płatności, a mówiąc w prost gdy wydają towar swojemu kontrahentowi przed uiszczeniem przez niego ceny, to czy towar ten pozostaje nadal ich własnością, aż do momentu uiszczenia przez drugą stronę ceny? Czy w przypadku braku zapłaty ceny będą mogli domagać się wydania towaru?
W niektórych prawodawstwach, np. w prawie czeskim, już sam kodeks cywilny zastrzega własność towaru na rzecz sprzedającego do momentu dokonania przez kupującego zapłaty ceny. W naszym, polskim prawodawstwie przedmiotowe zagadnienie zostało uregulowane w sposób odmienny. Aby można było mówić o skutecznym zastrzeżeniu prawa własności sprzedanego towaru należy dokonać takowego zastrzeżenia o odpowiedniej treści w umowie kupna-sprzedaży lub w samej fakturze (która jednak będzie musiała zostać podpisana przez obie strony). Jak bowiem wyraźnie wskazuje art. 589 KC: „jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym.” Oznacza to, że w przypadku pisemnego wprowadzenia takiego zastrzeżenia do umowy własność sprzedanego towaru nadal przysługiwać będzie sprzedającemu. W tym wypadku przeniesienie własności rzeczy na kupującego następuje pod warunkiem zawieszającym, który dla jego ziszczenia się wymaga uiszczenia ceny przez kupującego.
Podkreślić przy tym należy, że zastrzeżenie prawa własności może nastąpić w dowolnej formie, jednak w przypadku, gdy towar został wydany kupującemu, nasz ustawodawca wymaga dla ważności takiego zastrzeżenia zachowania formy pisemnej (dla celów dowodowych), a dla skuteczności takiej umowy wobec wierzycieli kupującego – również formy pisemnej z datą pewną. Co istotne po zapłacie całej umówionej ceny, własność towaru przechodzi na kupującego już z mocy samego prawa. Przy zastosowaniu opisanego wyżej zastrzeżenia prawa własności sprzedanego towaru umowa sprzedaży ma charakter bezwarunkowy, a warunkowe jest jedynie przeniesienie prawa własności.
Co do formy zastrzeżenia własności, warto pamiętać, że w przypadku, gdy posiadamy informacje, że kupujący posiada problemy finansowe, warto rozważyć wizytę z umową/fakturą u notariusza w celu uzyskania na tym dokumencie tzw. „daty pewnej”. Po uzyskaniu daty pewnej, w przypadku, gdy przeciwko kupującemu zostanie wszczęte postępowanie egzekucyjne, będzie można skutecznie podnieść przed komornikiem argument, że prawo własności towaru nie przeszło na kupującego i w związku z tym z nie można z tychże towarów prowadzić egzekucji komorniczej. Również w sytuacji ogłoszenia wobec kupującego upadłości towar taki nie będzie wchodził w skład masy upadłościowej.
Abstrahując od powyższego należy wskazać, że strony umowy sprzedaży w zakresie zasady swobody umów mogą w sposób odmienny określić konsekwencje zastrzeżenia prawa własności na rzecz sprzedającego. Przykładowo można ukształtować zastrzeżenie prawa własności przy zastosowaniu instytucji warunku rozwiązującego. W tym stanie rzeczy brak zapłaty ceny przez kupującego w określonym terminie spowodowałby zwrotne przeniesienie własności towaru na sprzedawcę. Wszystko zależy od sposobu, w jaki zdecydujemy się doprecyzować zastrzeżenie, o którym mowa w dzisiejszym wpisie.
Powyższy wpis nie stanowi porady prawnej. W celu przeanalizowania poszczególnej sprawy należy skontaktować się z prawnikiem i przedłożyć mu dokumentację dotyczącą danego stanu faktycznego.
